Batik motieven en hun betekenis

BATIK

Rijke geschiedenis

batik tulisBatik is niet alleen mooi, het heeft een betekenis. Het is onderdeel van de Indonesische cultuur en bestaat al honderden jaren.
In tempels uit de 13e eeuw zijn beelden te vinden die de batikmotieven dragen die tot op de dag van vandaag nog worden gebruikt.
Door UNESCO is batik in 2009 als immaterieel cultureel erfgoed erkend.

Batik is meer dan een creatief proces.  Batik neemt een centrale rol in bij belangrijke gebeurtenissen en rituelen. Het heeft een spirituele betekenis.
Het maken van bepaalde patronen wordt als vorm van meditatie gezien.
Batik is een belangrijk onderdeel van het leven op Java. Het leven op Java begint en eindigt met batik. Een baby wordt na de geboorte in een batik doek gewikkeld en aan het einde van het leven wordt in batik afscheid genomen.

De batikpatronen vertellen een verhaal. Een verhaal over de oorsprong van het kledingstuk en de stof.
De motieven vertellen over de omgeving waar de batik is gemaakt.
Lokale vruchten, dieren, bloemen en bergen zijn in de patronen terug te vinden. Soms duidelijk herkenbaar en soms in meer abstracte patronen.

Welke boodschap geeft batik ons mee?

Batik vertelt niet alleen het verhaal over de afkomst van het patroon, batik geeft ook een boodschap mee aan de drager:

Wil je iemand sterkte wensen?

Mis je je geliefde?

Of wil je iemand steunen tijdens ziekte?

Voor elke situatie is er een passend batikmotief.

De boodschap die elk batikpatroon meegeeft is door de eeuwen heen mondeling doorgegeven. Per streek kunnen daarom de verhalen verschillen. Een motief kan verder meerdere betekenissen hebben, afhankelijk van de context waarin het gebruikt wordt. 

We hebben geprobeerd deze verhalen te verzamelen en zo goed mogelijk te vertellen, in de hoop dat deze traditie niet verloren gaat.


Batik kan onderverdeeld worden in verschillende groepen:

GEOMETRISCHE VORMEN

batik tulisIn de 13e eeuw brachten handelaren prachtige gewoven stoffen mee uit India. Geïnspireerd door deze dure (en voor veel mensen onbetaalbare) stoffen batikte men met stippen (nitik-batik) vergelijkbare geometrische patronen. Voor deze batik werden de kleuren rood, blauw, groen en geel gebruikt.
Zo is batik ontstaan in de havensteden aan de noordkust van Java (Cirebon, Pekalongan en Surabaya).

Het proces is verder verfijnd aan het hof van Yogyakarta en Solo. Hier worden de traditionele hofkleuren bruin, indigo blauw en gebroken wit gebruikt.

Er zijn ook aanwijzingen dat batik al langer bestaat. Bepaalde motieven zijn terug te vinden op oude tempelbeelden.

Klik op onderstaande foto’s en lees meer over je favoriete batik

BANJI (opgebouwd uit balkjes)

Banji
Dit batik motief is een van de oudste batikmotieven. Het staat voor geluk en welvaart en het buitensluiten van onheil. Banji betekent 10.000 in het Chinees. Dit staat symbool voor overvloed, voorspoed en geluk. Honderden jaren geleden kwamen de eerste Chinezen op Java. Zij vestigden zich vooral aan de noordkust, bij de handelscentra. Het Banji-motief ... Lees meer

NITIK (opgebouwd uit stipjes)

Nitik
Nitik is afgeleid van het woord “tik” en betekent stip. Het woord “batik” zou zijn afgeleid van het woord “nitik” of van het Javaanse woord “ambatik” dat “met was tekenen” betekent. In de 13e eeuw brachten handelaren prachtige gewoven stoffen mee uit India. Geïnspireerd door deze dure en voor veel mensen onbetaalbare stoffen batikte men ... Lees meer
Truntum
Truntum is een van de bekendste nitik patronen en is ontstaan vanuit het liefdesverdriet van Kanjeng Ratu Kencana, de dochter van Sunan Pakubuwana III. Toen haar man liefde voelde voor een andere vrouw werd ze erg droevig en staarde ze naar de sterrenhemel. Geïnspireerd door de sterrenhemel maakte ze het truntum-motief. Haar man raakte onder ... Lees meer
Tirta Teja
Dit motief beeldt zonlicht uit dat in het water reflecteert. Tirta betekent water en Teja “licht” of “helder”. Tirta Teja betekent dus “helder of oplichtend water”. De hoeken in dit motief staan voor het leven. Het leven zit vol met bochten en onverwachte wendingen. Met geduld en doorzettingsvermogen kunnen we hier mee omgaan en ons ... Lees meer

LERENG (diagonale patronen)

Udan Liris
Dit motief bestaat uit fijne diagonale lijnen met verschillende patronen hiertussen. Letterlijk betekent Udan Liris “motregen”. In de 18e eeuw was de Sultan Pakubuwono III aan het mediteren bij de rivier toen plotseling de wind opstak en het begon te regenen. Op dat moment is het idee achter deze batik ontstaan: Tegenslagen kunnen onverwacht komen. ... Lees meer
Rujak Sente
Dit motief lijkt op het Udan Liris patroon, alleen is nu de achtergrond donker in plaats van licht. Rujak is een fruitsalade met pittige saus. Sente is een breedbladige plant. In het leven zal je veel belemmeringen tegenkomen. Deze belemmeringen worden gesymboliseerd door de verschillende patronen. Treed deze belemmeringen tegemoet met een open hart en ... Lees meer
Cemukiran
Cemukiran staat voor vuur, licht en zonnestralen. De smalle sierlijke stralen of vlammen worden “cemukiran” genoemd. Deze stralen staan voor het element vuur. Vuur staat voor moed, macht en ambitie. In het patroon hebben de stralen van de zon, die grootsheid en verhevenheid symboliseren, een centrale plaats. Zowel vuur als licht worden in de Javaanse ... Lees meer
Parang
Parang is afgeleid van het woord ‘pereng’ (of lereng) wat klif betekent. Dit batikpatroon bestaat uit diagonale lijnen en verbeeldt volgens sommigen een helling of klif. In Solo wordt het Parang-motief zo gemaakt dat het van linksboven naar rechtsonder loopt en wordt het “Lereng” genoemd. Ongeveer honderd jaar geleden werd dit motief gezien als het ... Lees meer
Parang Rusak Barong
Parang Rusak Barong is de grootste versie van het Parang Rusak motief en mocht alleen door de Sultan gedragen worden. De banen binnen dit motief zijn rond de 10 cm breed. Barong of Barongan is een mythisch wezen, met het hoofd van een leeuw, die altijd strijdt voor het goede. Met zijn leger streed hij ... Lees meer
Parang Rusak Klitik
Deze fijnere vorm van het Parang-motief heet Parang Rusak Klitik en staat voor wijsheid en tederheid. De banen zijn ongeveer 4 cm breed. Dit motief werd veel gedragen door de vrouwen van de Sultan en de prinsessen.  
Curigo
Dit Parang-motief is scherper afgetekend dan de andere Parang-motieven. Curigo staat voor een keris zonder schede. Je ziet hierdoor de scherpe randen. Dit Parang-motief staat daarom voor een scherp verstand. Het aanscherpen van je kennis zorgt voor respect en autoriteit. In de Javaanse taal betekent Curigo letterlijk “wapen”. Een wapen staat symbool voor iets waarop ... Lees meer

CEPLOK (geometrische vierkante patronen)

Batik ceplok staat voor balans. Ceplok is de naam voor verschillende patronen die bestaan uit geometrische vierkanten, cirkels, sterren of andere symmetrische patronen.
Ceplok is gebaseerd op de windroos.
Soms zijn de vlakken gevuld met andere batikmotieven zoals Parang, en Kawung

Kawung
Dit motief is een van de oudste motieven en stamt uit de dertiende eeuw. Het is terug te vinden in sommige oude tempels, waar oude beelden al zijn afgebeeld in kleding met het Kawung motief. Ook in de Prambanan tempel is het Kawung motief teruggevonden. Kawung is een van de favorieten batikmotieven van het Sultanaat ... Lees meer
Sido Mukti, Sido Mulyo en Sido Luhur
De Sido-patronen In de basis zijn Sido Mukti, Sido Mulyo en Sido Luhur hetzelfde patroon. Ze hebben alleen een verschillende achtergrond. Sido Luhur heeft een zwarte achtergrond, Sido Mukti een bruine achtergrond en Sido Mulyo heeft een witte of lichte achtergrond. Sido Mukti heeft verder meer “isen isen” (patronen op de achtergrond). De Sido-patronen bestaan ... Lees meer
Sido Drajat
Drajat staat voor een hoge sociale klasse of rang. Dit motief wordt vaak gedragen op bruiloften om het bruidspaar het beste te wensen. Dit patroon staat voor de hoop op voorspoed, respect en een hoge positie. Binnen dit motief zien we andere batikmotieven zoals Truntum.
Kasatriyan
Kasatriyan staat voor regelmaat en orde. De lijnen geven de regelmaat van het leven weer. In het leven en in de wereld zijn er regels en lijnen. Volg de levensweg die voor jou bestemd is en leef correct en eerlijk. Dit patroon wordt graag gedragen door bruidsmeisjes.    
Cakar Ayam
Letterlijk vertaald betekent Cakar Ayam kippenpoot of kippenklauw. Aan de noordkust van Java wordt dit patroon “Jlamprang ” genoemd. Kippen zoeken voedsel met hun poten. Ook mensen zoeken een manier om in hun levensonderhoud te voorzien. Dit patroon symboliseert de hoop op een eigen en stabiel inkomen. Het staat voor fortuin, veel kinderen, vrede en welvaart. ... Lees meer
Jlamprang
Jlamprang is een achtpuntige ster of een geloofsrad met acht punten. Het is gebaseerd op een oude Javaanse filosofie en is ook terug te vinden in de Islam, het Boeddhisme en het Hindoeïsme.  Het beeldt een windroos uit die de windrichtingen aanduidt. Beschermd: Filosofie van de windroos of Mancapat Het Jlamprang motief  is gebaseerd op ... Lees meer
Ganggong
Het Ganggong motief beeldt een moerasplant met lange omkrullende bladeren uit. Dit motief staat symbool voor het geluk in het leven. De moerasplant kan van uiterlijk veranderen, zelfs bijna verdwijnen om vervolgens terug te keren, soms in volle glorie, soms bijna onzichtbaar. Ganggong volgt de grillen van het water, maar blijft in de kern altijd ... Lees meer
Tambal
Dit motief heeft een patchwork-vorm met driehoekjes in vierkantjes met daarin verschillende kleine patronen of ornamenten. Boeddhisten droegen vroeger kleding van patchwork als symbool voor hun gelofte van armoede en om de verbinding tussen God en de mensen te laten zien. Dit patroon heeft daarom iets heiligs, goddelijks. Er zijn oude foto’s uit begin 19e ... Lees meer
Semen Rante
Dit motief komt uit Yogyakarta en heet Semen Rante   Rante komt van het woord “rantai” en betekent schakel. Deze schakel staat voor verbondenheid. Deze batik wordt graag gedragen tijdens bruiloften omdat het symbool staat voor een goede relatie en sterke verbondenheid. Het brengt de drager voorspoed in zijn of haar leven en zorgt voor goede ... Lees meer
Cuwiri
Letterlijk betekent Cuwiri “klein”. Het belangrijkste ornament in dit batikmotief is de Meru. Meru betekent berg. Batik Cuwiri symboliseert het feit dat we ons moeten realiseren dat we altijd klein beginnen. We hopen zo groot te worden als de berg Semeru, maar we beginnen altijd klein. Blijf je ontwikkelen, je hele leven lang en streef ... Lees meer
Kopi pecah
Letterlijk betekent Kopi Pecah “gebroken koffieboon”. De gebroken koffieboon staat symbool voor opoffering. Soms wordt van ons gevraagd ons opofferen om een groter belang te dienen. We leven samen in de maatschappij. Soms moeten we een stapje terug doen in het algemeen belang. Koffiebonen moeten worden gebrand, gebroken of geplet om van de koffie te ... Lees meer
Grompol
Grompol betekent “samenkomen”. Dit motief staat voor het samenkomen van geliefden, gezinnen en families. Het is een populair patroon dat de liefde binnen een gezin of familie benadrukt. Samen staan we sterk. Het patroon zien we in nitik-vorm en ceplok vorm.          
Pisan Bali
Dit motief is erg oud. Het werd al gebruikt in 9e eeuwse tempels. Er wordt gezegd dat dit motief is geïnspireerd op de bananenboom (pohon pisang). In het motief zien we een tros bananen met daaronder een bloem. De betekenis is echter anders. Het is immers niet Pisang (banaan) Bali, maar Pisan Bali. Pisan betekent ... Lees meer
Huk
Batik Huk beeldt een uil uit. Zelfs al het donker of nacht is; een leider moet altijd waakzaam zijn. Naast de afbeelding van een uil bestaat het patroon vaak uit bergen, schelpen, dieren en planten. Bergen staan voor eerlijkheid en vastberadenheid. Het motief van de schelp staat voor de openheid van het hart. De dieren ... Lees meer
Sekar Jagad
Sekar Jagad stamt uit de 18de eeuw. Het Sekar Jagad motief wordt op drie manieren uitgelegd: Kar komt van het Nederlandse woord “kaart” en Jagad betekent “wereld” in het Javaans. Dit motief laat de schoonheid van de wereld zien. In de andere verklaring  staat Sekar voor “bloem” en een bloem staat voor schoonheid. Sekar Jagad ... Lees meer
Slobog
Het Slobog Batik motief is een motief dat op het eerst gezicht twee tegenstrijdige betekenissen heeft. De eerste betekenis heeft te maken met rouw en overlijden. Deze batik soort geeft de hoop weer dat de overleden ziel gemakkelijk toegang zal krijgen tot de hemel en de moed voor de achtergebleven familie om met het verlies ... Lees meer
Prabu Anom
Dit motief heeft zijn oorsprong in de kraton waar het door de kroonprins werd gedragen. Prabu betekent “koning” en anom betekent “jong”. Het motief staat nu het voor het in standhouden van de Javaanse cultuur en tradities. Het wordt tegenwoordig veel gebruikt in de Mitoni ceremonie (de ceremonie in de 7e maand van de zwangerschap) ... Lees meer
Sido Wirasat
Dit motief benadrukt de wens om raad te geven en een goed voorbeeld te zijn. Leer te vertrouwen op je gevoel en intuïtie Deze batik is samengesteld uit verschillende soorten klassieke batikmotieven (bijvoorbeeld Sido Mulyo, Sido Mukti, Cakar Ayam, Parang en Truntum) Wirasat betekent “inspiratie”. Dit motief is een symbool van hoop en geloof in ... Lees meer
Putri Solo
Putri Solo betekent letterlijk “dochter of prinses van Solo”. Meisjes en jonge vrouwen uit Solo hebben de naam mooi en zachtaardig te zijn.  
Kencono Wungu
Kencono Wungu (of Kencana Wunga) betekent in het Javaans “goud paars”. Deze kleurencombinatie wordt geassocieerd met een machtige koningin die regeerde ten tijde van het Majapahit-rijk. Rond het jaar 1300 werd Java door het Majapahit koninkrijk bestuurd. Het blijft een mysterie welke koningin precies wordt bedoeld. Uit de tijd van Majapahit zijn twee koninginnen bekend: ... Lees meer

ORGANISCHE VORMEN of SEMEN

semen ramaBatik dat bestaat uit organische vormen wordt “Semen” genoemd. Het is afgeleid van het woord ‘Semi’ wat “ontkiemen” betekent.
Het staat voor het idee dat ieder mens moet blijven groeien en zich moet blijven ontwikkelen.

Semen bestaat uit verschillende elementen die de cyclus van het leven weergeven.
Wij bestaan uit een lichaam en een geest. In de oude overleveringen wordt er vanuit gegaan dat ons lichaam is ontstaan uit de elementen aarde, lucht, water en vuur, en hier zal het lichaam uiteindelijk ook weer naar terugkeren.
De geest bestaat uit 3 elementen: rede, lust en gevoel. De geest zal niet vergaan.

De Semen-motieven kunnen worden ingedeeld aan de hand van de vier elementen:

  • Het element aarde wordt vertegenwoordigd door afbeeldingen van planten en vierpotige dieren. De aarde staat symbool voor de wereld waar de mensen leven.
  • Het element lucht is terug te vinden in afbeeldingen van vogels, garuda’s en wolken. Dit element staat voor de wereld waar onze voorouders en goden leven.
  • Het element water is te herkennen aan slangen, vissen, kikkers en boten en staat voor de onderwereld.
  • het element vuur is te herkennen aan de vuurtong of stralen.

Klik op onderstaande foto’s en lees meer over je favoriete batik

Sido Asih
Dit patroon heeft een hele duidelijke betekenis. Sido Asih staat voor liefde. Het staat symbool voor een lang en liefdevol huwelijk.
Semen Rama
Semen Rama of Semen Romo is een oud en bijzonder motief omdat hier veel klassieke ornamenten in terugkomen. Rama is een afkorting voor Ramayana. De Ramayana is een oud heldendicht. Hierin worden de oude verhalen uit de hindoeïstische tijd verteld. Dit patroon is ontstaan uit een les die een vader, Rama, de ideale leider en ... Lees meer
Sembagen huk
Dit motief is bedacht door Sultan Agung Hanyakrakusuma. Toen de Sultan onderweg was naar Mekka vond hij een ei. Uit dit ei kwam de vogel Manuk Huk. De sultan was hier zo blij mee dat hij dit batik patroon liet ontwerpen voor de vogel. De vogel keerde terug naar de hemel. De sultan droeg een ... Lees meer
Lung-Lungan
De naam Lung-Lungan komt van Tulung Tulungan. Dit betekent helpen. Dit motief beeldt de natuur uit, maar zonder afbeeldingen van bergen of dieren. Dit motief bestaat uit prachtige bloemen, ranken en bladeren die over het hele doek heen slingeren en met elkaar verbonden zijn. Mensen zijn met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk. We moeten ... Lees meer
Simbar
Simbar is een plant in de vorm van hertengewei. Deze plant groeit op andere planten of rotsen. De simbar-plant neemt geen voedingsstoffen op vanuit andere planten en is dus geen parasitaire plant. Het is een sterke plant die zelfs in de moeilijkste omstandigheden kan overleven. Dit batik motief symboliseert leven, kracht, zelfstandigheid en vasthoudendheid. Simbar ... Lees meer
Patran
Het Patran-patroon bestaat uit lianen, bladeren en plantenranken. Het staat voor vasthoudendheid en doorzettingsvermogen. Klimplanten staan symbool voor het reiken naar God.
Alas alasan
Alas betekent “woud” in het Javaans. In het woud leven verschillende dieren. Dit patroon staat voor de wijsheid die nodig is in een wereld vol uitdagingen. De dierenwereld bestaat uit veel verschillende dieren. Dit kun je vergelijken met de maatschappij, waar veel verschillende mensen leven. Om ons te onderscheiden van de dierenwereld is het belangrijk ... Lees meer
Gurdho Latar Kembang
Dit patroon bestaat uit de Garuda en bloemornamenten. De Garuda is een adelaar en staat voor hoge posities en macht en standvastigheid. De Garuda was het rijdier van de god Vishnu en is het symbool voor de zon. De Garuda komt voor in veel oude verhalen en is ook terug te vinden in veel hout- ... Lees meer
Pring Sedapur
In dit motief staat bamboe centraal. Het wordt ook Pring-batik genoemd. Pring betekent bamboe, en Sedhapur betekent verwant. Bamboe groeit altijd in bosjes bij elkaar. Een enkele bamboescheut overleeft niet alleen. Bamboe staat voor eenvoud, rust, schaduw en harmonie, maar ook voor kracht. Vooral samengebonden is bamboe erg sterk. Zorg dat je niet alleen leeft ... Lees meer
Peksinagaliman en Singa Barong
Mix van culturen In het patroon Peksi Naga Liman zien we een mythisch dier dat bestaat uit de feniks, draak en olifant. Het patroon Singa Barong bestaat uit de leeuw, feniks, draak en olifant. Deze patronen staan symbool voor het vreedzaam samenleven van verschillende culturen. De geschiedenis van Cirebon vindt zijn oorsprong in de Hindoeïstische, ... Lees meer
Taman arum 
Deze batik verbeeldt een ommuurde koninklijke tuin in Cirebon (het Arum Sunyiaragi park). Dit is een goede plek om te mediteren. Deze tuin wordt gezien als minikosmos. De mikrokosmos staat voor het koninkrijk en is een afspiegeling van de kosmos. De sultan zonderde zich hier af om te mediteren. Het park bestaat nog steeds en ... Lees meer
Tujuh Rupa
Dit batik-motief bestaat uit zeven soorten bloemen. Bij ceremonies worden vaak zeven soorten bloemen gebruikt, waarbij elke bloem weer een eigen betekenis heeft: Rode roos Deze bloem symboliseert het ontstaan, het begin en geboorte en ons geweten. de rode roos symboliseert het moederschap. Witte roos De witte roos staat voor rust, vrede en welvaart en ... Lees meer
Mega Mendung
Het Mega Mendung patroon verbeeldt wolken. Door het wolkendek raakt de wereld minder snel verhit. Blijf net zo koel als de wolken en wordt niet snel boos. In de droge tijd worden wolken altijd verwachtingsvol bekeken. Men hoopt op regen. Dit symboliseert wilskracht: blijf geduldig en kalm. De blauwe kleur was oorspronkelijk in 7 gradaties ... Lees meer
Wadasan
Het Wadasan-motief wordt ook Cadasan-motief genoemd en is typisch voor Cirebon. Dit motief is de tegenhanger van het Mega Mendung patroon (de wolken) en beeldt de aarde met rotsen uit. Het motief bestaat uit puntige krijtrotsen en droge en arme grond. De planten die hier groeien zijn kwetsbaar en kunnen met moeite overleven. Het motief ... Lees meer
Lumbon
Het Lumbon patroon laat de bladeren van de lumbu-plant zien. Het patroon staat symbool ​​voor iemand die zich goed kan aanpassen; net als een lumbu-plant die overal kan groeien. Bovendien zijn lumbu-bladeren nuttig van wortel tot blad. Zowel de bladeren, steel en wortels kunnen gegeten worden. Als het regent kan het blad als paraplu gebruikt ... Lees meer
Babon Angrem
Dit batikmotief symboliseert een kip die haar eieren uitbroedt. Babon betekent “kip” (“hen”) en Angrem betekent “broeden”. Dit motief wordt soms met een ei en soms zonder ei uitgebeeld. Dit symboliseert ouders die hun kinderen altijd zullen beschermen totdat ze zelfstandig zijn geworden. Met veel geduld en liefde staan ze voor hun kinderen klaar ongeacht ... Lees meer
Jahe Rajang
Jahe is het Indonesische woord voor gember. Gember wordt gebruikt in het eten, maar ook als kruidengeneesmiddel. Het speelt verder een rol in ceremonies. Gember kan op verschillende manieren worden verwerkt. Om de gember goed te kunnen proeven is het noodzakelijk de gember te raspen, snijden, te branden etc. Gember dat niet wordt verwerkt geeft ... Lees meer
Sawunggaling
Sawunggaling komt van de woorden Sawung (haan) en Galing (mannetjes pauw). Dit motief is rond 1980 in Solo ontstaan. Het belangrijkste onderdeel van het patroon zijn twee feniksen. Feniksen zijn mythische vogels die het vrouwelijke en mannelijke element vertegenwoordigen. Het patroon staat voor schoonheid, kracht en doorzettingsvermogen
Wahyu Tumurun
Dit motief wordt vaak gedragen op bruiloften. Tumurun betekent “neerdalen” en Wahyu betekent “openbaring”. Wahyu Tumurun staat dus voor de hoop op een inzicht of dat er een openbaring uit de hemel komt, zodat we van boven geleid worden door het leven. De volgende ornamenten zijn vaak terug te vinden in dit motief: De kroon ... Lees meer
Sri Kuncoro
Dit motief is een ode aan de levensboom, de pohon hayat. De ranken van de levensboom zijn groot en sierlijk en worden omringd door het Truntum-motief. De naam van dit motief Sri Kuncoro staat voor perfectie. Sri is een vrouwennaam en Kuncoro een mannennaam. De naam Sri (de godin van de rijst) en ook de ... Lees meer
1 2

DE ELEMENTEN EN HUN BETEKENIS

zeedieren in batikAfhankelijk van de plek waar de batik is gemaakt zien we andere dieren of planten. In kustplaatsen worden bijvoorbeeld veel zeedieren afgebeeld.

In Semen wordt soms de terugkeer naar de oorsprong, de “bovenwereld” uitgebeeld.
garuda'sDit wordt uitgebeeld door de afbeelding van een poort, berg of levensboom die wordt bewaakt door Garuda’s.
Bergen hebben hier een bijzondere betekenis. De goden en geesten van overledenen bevinden zich immers hoog in de bergen.
Allerlei andere elementen kunnen hier ook een rol bijspelen, afhankelijk van het batik motief.

Deze Semen-motieven waren het symbool van het Mataram koninkrijk in de 17e eeuw onder Sultan Agung en waren voorbehouden aan de koninklijke familie.

Heb je batik in huis? Of oude foto’s uit de familie waar batik wordt gedragen? Kijk welke symbolen je kunt herkennen. Welk verhaal vertelt jouw batik?

Klik op onderstaande foto’s en lees meer over je favoriete batik

Lidah Api of Vuurtong
Een vuurtong staat voor magie en de ambitie om te krijgen wat je wilt. 
Garuda
De Garuda is een mythische arend. De Garuda is Batara Vishnu’s rijdier en wordt gezien als een symbool voor de zon, licht en warmte. Bij de Javanen is de Garuda een symbool voor kracht en mannelijkheid. De Garuda staat voor standvastigheid en moed. De Garuda wordt afgebeeld in drie vormen: Lar (één vleugel), Mirong (twee ... Lees meer
Bergen (meru)
Bergen hebben iets mystieks. In de oude verhalen zijn de bergen de verblijfplaats van de goden en voorouders. Op bergen zijn vaak kleine tempeltjes gebouwd. Via deze tempeltjes kan men in contact komen met de goden en voorouders op de berg. Deze tempeltjes zijn zelf vaak ook weer in de vorm van een berg gebouwd ... Lees meer
Naga
Een Naga is een bovennatuurlijk wezen dat de vorm van een slang of een draak aanneemt. Een Naga staat symbool voor duisternis, water en vruchtbaarheid. Het vertegenwoordigt het element water. Vaak heeft de draak een kroon op zijn kop. Hieraan herken je de bovennatuurlijke krachten die aan de Naga worden toegedicht. Op de foto rechts ... Lees meer
Tempel, huis of meditatieplek
Op de bergen en op rustige plekken staan kleine tempels en offerhuisjes. Hier kan in alle rust worden gemediteerd en kunnen de goden gunstig worden gestemd. In de bergen wonen de goden en dwalen de geesten van onze voorouders. De kleine tempeltjes op de bergen hebben zelf ook de vorm van een berg en verbinden ... Lees meer
Pohon Hayat
Dit ornament verbeeldt de levensboom, de boom van kennis. Deze boom staat vaak op een berg. Alleen de mensen die genoeg spirituele kracht hebben, kunnen hier bij komen. De boom heeft vele takken en bladeren en is groot en machtig. Soms wordt de levensboom gezien als Waringin boom. De boom wordt soms ook met een ... Lees meer
Merak of pauw
Pauwenveren symboliseren natuurlijke schoonheid Als vogel vertegenwoordigt de pauw de bovenwereld, de wereld van de goden. De pauw wordt beschouwd als de koning van de vogels.  De pauw staat voor zuiverheid en geluk. De pauw is het rijdier van de godin Gayatri. Zij staat voor kennis, kunst, muziek en wijsheid. Dit motief komt ook veel ... Lees meer
Bloem
Behalve het symbool van schoonheid, zijn bloemen ook het symbool voor de bron van het leven. Bloemen produceren fruit en zaden om zich voort te planten en zorgen hierdoor voor voedsel  voor dieren en mensen. Een bloem is een plant die in de grond groeit. De aarde is de houvast van de bloem. Een bloem ... Lees meer
Troon of Dhampar
Dit element staat voor troon van de Sultan. Het verbeeldt de hoop van de mens om door iedereen gerespecteerd te worden. Het laat het streven zien verder te komen in het leven. De troon staat symbool voor de wil om jezelf altijd te verbeteren en te blijven groeien om zo in rang te stijgen en ... Lees meer
Kupu Kupu of Vlinder
Een vlinder staat net als een vogel voor de “bovenwereld”, de wereld van de goden. Een vlinder staat ook symbool voor hoop, bevrijding, verlichting en perfectie. Voordat er een prachtige vlinder was, zat er ooit een rups in een cocon. Deze metamorfose laat zien dat de mens zich moet kunnen beheersen en geduld moet hebben ... Lees meer
Baito of boot
Een schip staat symbool voor het element water. Water kan ook worden afgebeeld door dieren die in het water leven zoals kikkers, slangen, slakken en vissen. Water symboliseert openheid van hart, sereniteit en ruimte en kalmte. Ook staat water voor vruchtbaarheid. Een schip staat ook voor het doelbewust op een doel afgaan en het kunnen ... Lees meer
Binatang of Dieren
Dieren met vier poten worden in verschillende vormen afgebeeld. Soms zijn de dieren te herkennen als bijvoorbeeld koe of paard, maar vaak zijn het fantasiedieren. Dieren staan symbool voor verscheidenheid. Als we hier goed mee om kunnen gaan leidt dit tot welvaart, overvloed en vrede.    
Burung of vogels
Dit ornament symboliseert heiligheid en de wereld boven ons, waar in de oude verhalen onze voorouders en de goden leefden. Sommige vogels zijn goed te herkennen, zoals kippen en pauwen. Andere vogels zijn fantasiedieren of mythische wezens. Vogels staan symbool voor een nobel leven zonder machtsvertoon.        
Pusaka of wapen
“Pusaka” betekent letterlijk “erfstuk”. Als ornament op batik is dit vaak een wapen. Bijvoorbeeld een speer, keris of pijl en boog. Het staat symbool voor “wahyu” of “ndaru” Dit is een openbaring of inzicht. Door dit inzicht zie je iets plotseling vanuit een ander oogpunt. Ndaru betekent letterlijk “lichtval”. Bijvoorbeeld van de volle maan of ... Lees meer
Mahkota (Kroon)
De kroon staat voor eer en glorie. De kroon zelf is vaak weer versierd met bloemen of bijvoorbeeld vlinders.  
Tumbuhan Pinang
De betelnoot is de vrucht van de betelpalm. Deze noot is bekend door het betelkauwen (het pruimen van sirih-noten of Sirih Pinang). De noot van de palm wordt in stukjes gehakt en in het blad van een klimplant gedraaid met nog wat andere toevoegingen. Bij het kauwen of pruimen ontstaat de kenmerkende rode kleur. Het ... Lees meer

 

BIJZONDERE PATRONEN

Soms heeft batik een bijzonder patroon:

Klik op onderstaande foto’s en lees meer over je favoriete batik

Modang
Modang laat vlammen zien rond een leeg vlak. Het lege vlak staat voor de wens één te worden met de kosmische leegheid en met de kosmische kracht. Deze leegte is het uiteindelijke doel van meditatie. Ook wordt hier een spiegel in gezien, zodat men altijd kan reflecteren waar men mee bezig is.  
Tumpal
Tumpal staat voor eenheid en evenwicht. Eenheid tussen de mens, het universum en de natuur. Het geeft de overgang aan tussen het alledaagse en het goddelijke, tussen de mens en de kosmos. Tumpal geeft aan waar de grens ligt en zorgt hierdoor voor duidelijkheid en stabiliteit. Soms wordt gezegd dat het motief de tanden van ... Lees meer
Batik Tiga Negeri
Deze “Tiga Negeri”-batik is uniek omdat deze batik gemaakt is in verschillende regio’s. Hierdoor worden de regionale stijlen en kleuren gecombineerd in één doek. “Tiga Negeri” betekent letterlijk: “drie landen” en wordt gemaakt in: Lasem Batik uit Lasem staat bekend om het gebruik van een diep rode kleur. Deze kleur past goed binnen de oude ... Lees meer
Terang Bulan
Terang Bulan betekent “maanlicht”. De onderkant van deze batik doek bestaat uit een ander batik motief. Dit motief heeft de vorm van golven en geeft de doek hierdoor een levendige uitstraling.   Rugzakje Bloemen wit
Pagi-Sore
Deze batik stof is opgedeeld in twee delen. Als je de doek omgekeerd draagt komt een ander motief bovenaan. Zo kun je ‘s ochtends de ene kleur, en ‘s middags de andere kleur dragen.

Batik verschilt per regio

Daarnaast heeft elke regio zijn eigen batikmotief, kleuren of bijzonderheden.
Vroeger was het gebruikelijk dat elk dorp een specifiek patroon had, dat slechts door de bewoners van het dorp gebruikt mocht worden.

Specifieke batikpatronen zorgen voor herkenning:

Lees verder >>>


VERBODEN BATIK (LARANGAN)

batik met een betekenis


Niet elke soort batik mocht door iedereen gedragen worden. Vanwege de spirituele betekenis waren bepaalde patronen voorbehouden aan de sultan en zijn familie.

Zoek op de oude foto’s welke batik wordt gedragen en kijk wat de patronen je vertellen.

 

verboden batik


HOE WORDT BATIK GEMAAKT?